همه چیز درباره رشته مراقبت پرواز
پرواز یکی از آرزوهای دیرینه بشر بوده است. سهولت و زیبایی پرواز پرندگان در آسمان و سرعت جابه جایی از نقطه ای به نقطه ای دیگر، چشمان مشتاق انسانهای خلاق را به جستجوی راههایی برای پرواز آدمی واداشت و بدین سان بود که به همت انسانهای پر تلاش، راه سیر در آسمانها هموار گردید و امروزه به یکی از روشهای معمول جابه جایی، سرگرمی، ورزش، تحقیقات و امور نظامی تبدیل شده اما برای آنکه یک هواپیما به پرواز درآید مجموعه ای از فعالیتهای گوناگون پیش از پروا، هنگام پرواز و پس از پرواز باید صورت پذیرد تا پروازی سالم و موفق تحقق یابد. از این رهگذر یکی از فعالیتهای یاد شده، مراقبت پرواز است. کنترل هواپیما توسط واحد مراقبتهای پرواز از لحظه تصمیم خلبان به آغاز پرواز انجام می شود و تمام مانورهای پرواز از لحظه روشن کردن موتور تا فرود در مقصد و خاموش کردن موتور تحت کنترل و نظارت، قرار می گیرد. اهمیت مراقبت پرواز موجب گردیده تا این فعالیت به صورت یکی از رشته های دانشگاهی در بیاید که با هدف کنترل هواپیماها در محدوده فرودگاهها و حوزه مسؤولیت مربوطه به منظور تأمین سلامت پرواز و تسریع آن در کنار دیگر رشته های دانشگاهی ارائه می گردد. این رشته در دوره های کاردانی، کارشناسی و کارشناسی ارشد ارائه می شود که از جمله شاخصه های آن می توان به مکانیک پرواز، سازه های هوایی و آیرودینامیک اشاره کرد. یکی از وظایف اصلی مراقبت پرواز، کنترل کلیه پروازها اعم از لشکری و کشوری در راههای هوایی کشور و فرودگاهها می باشد. علاوه بر آن وظیفه تأمین سلامتی و بی خطری سلامتی و تسریع در امور آن نیز در کنار وظیفه اصلی نهفته است. دنیای مراقبت پرواز، امروز آنقدر پیشرفته است که ساعتها می توان درباره آن صحبت کرد و در واقع فراتر از سطح کشور و منطقه ای و در یک سطح جهانی مطرح است که این امر با استفاده از پرسنل متخصص و ابزار مناسب، امکان پذیر خواهد بود.
طبیعتاً دانشجویی که در این رشته، اشتغال دارد و یا می خواهد به این رشته وارد شود، باید از جسمی سالم و روحیه ای خوب و ذهنیتی حاصل از مسائل هواپیمایی برخوردار باشد. دانشجویان رشته مراقبت پرواز با گذراندن دروس عمومی – اصلی و اختصاصی مهارتهای لازم را برای انجام فعالیتهای خویش به دست می آورند.
مهمترین عناوین این دروس
- حقوق هواپیمایی که تبیین اصول و مقررات هواپیمایی و نهادهای قانون گذاری را به عنوان هدف، مورد بررسی قرار می دهد.
- الکترونیک: اگرچه اصول این درس با اصول درسهای الکترونیک در دیگر رشته ها یکی است ولی در بحث مدارها مربوط به رشته هواپیمایی مورد بررسی قرار می گیرد.
- ناوبری که آشنایی با اصول هدایت هواپیماها و سیستمهای مورد استفاده در هواپیما را مدنظر قرار می دهد.
- تجسس و نجات که اصول و نحوه کمک رسانی به هواپیماهای دچار مشکل را مورد توجه قرار می دهد.
- سیمولاتور که بحثهای نظری آموخته شده توسط دانشجویان را در مرحله عملی به کمک شبیه سازها یا سیمولاتورها تعمیق می نماید.
- آشنایی با پرواز: طی ۲ واحد نظری و ۱ واحد عملی به صورت پرواز در کنار خلبان، آشنایی با سیستمهای هواپیما و پرواز را مورد توجه قرار می دهد.
یکی از مسائلی که بسیار مهم و قابل بحث است، بالا بردن مسائل ذهنی، جسمی و فکری دانشجویانی است که در اینجا مشغول به تحصیل هستند و این دانشجویان برای انجام وظیفه در قسمتهای مختلف مراقبت پرواز، مثل برج مراقبت پرواز و تقرب و همچنین مرکز کنترل، انجام وظیفه می کنند. همکاران باید از نظر مسائل ذهنی، جسمی، فکری از سطح بسیار والایی برخوردار باشد، به همین دلیل، قبل از شروع انجام کار، از آنها یک تست IQ می گیرند و از کسانی که در شرایط بالایی باشند استفاده می کنند، چون همکارانی که در مراتب بالاتر کار می کنند، باید کسانی باشند که از سطح بالایی از IQ برخوردار باشند چون با ثانیه ها و زیر ثانیه ها کار می کنند و باید در مدت زمان کار، تصمیمات مهمی بگیرند و کار را به نحو احسن انجام دهند؛ در نتیجه از لحاظ جسمانی باید توانایی بالایی داشته باشند که شرط مهمی است و کارهایی در دانشکده و اداره مراقبت پرواز فرودگاه مهرآباد، انجام شده که بشود به نحو مطلوبی توانایی روحی و جسمی و طرز فکر افراد را بالا برد.
همانطور که می دانیم صنعت هواپیمایی از تعدادی شغلها و رشته های علمی تشکیل شده که یکی از آنها مراقبت از پرواز است که از لحاظ کلی شناخته نشده است. یکی از واحدهایی که اجتماع پرواز در آن کار می کنند، برج فرودگاههایی است که هواپیما در آن پرواز می کند و تقریباً از نظر عموم شناخته شده است اما وسعت کار مراقبت از پرواز بسیار بیشتر از حد فرودگاه است و در محدوده فرودگاه و اطراف فرودگاه و راههای هوایی فعالیت می کند و عهده دار کنترل هواپیما از زمانی که قصد روشن کردن موتور را دارد تا زمانی که در پرواز هواپیما دخیل است باید اطلاعات لازم را داشته باشند.
از آنجایی که هدف از ارائه آموزشهای این رشته، تربیت تکنسینها و کارشناس برای کار در واحدهای مراقبت از پرواز شامل برج کنترل، تحرک پرواز، مرکز کنترل پرواز و واحدهای پشتیبانی کننده در نظارت و کنترل پرواز است لذا دانش آموختگان این رشته جذب سازمان هواپیمایی کشوری، شرکت فرودگاههای کشور و شرکت هواپیمایی می شوند؛ از این رهگذر به دلیل تخصصی بودن این رشته و نیاز به آن، تقریباً ۱۰۰ درصد این دانش آموختگان جذب بازار کار خواهند شد. این افراد، در برج مراقبت پرواز و مرکز هدایت پرواز به کار مشغول می شوند و به کمک مجموعه ای از دستگاههای ارتباطی، مخابراتی و ناوبری از فرودگاه به خلبان و بالعکس به کنترل هواپیما از روشن شدن موتور تا خاموش شدن موتور و پایان پرواز می پردازد.
اگر موضوع ایمنی هواپیماها و پروازها برایتان جذاب است و به دنبال شغلی چالشی هستید، این شغل می تواند برای شما مناسب باشد.
مراقبت پرواز سیستمی است که برای جلوگیری از تصادفات و ایجاد بستری مناسب و کارآمد برای حرکت روان ترافیک (عبور و مرور) هوایی، راهنمایی‌های لازم را به کلیه یگانهای پروازی ارائه می‌دهد. بدون مراقبت پرواز هيچگونه پروازي انجام نمي‌شود. در پرواز‌هايي که شب انجام مي‌شود، يا وقتي هوا ابريست، خلبان ديد ندارد يعني نمي‌تواند جايي را ببيند. بیشتر پروازهاي جهان داراي چنين شرايطي است. در چنين شرايطي اگر مراقبت پرواز نباشد خلبان قادر به هيچ کاري نيست. اساسا هواپيما با فرمان مراقبت پرواز روشن مي‌شود و تا سر باند مي‌رود و با فرمان مراقبت پرواز است که هواپيما پرواز مي‌کند.
مراقبت پرواز به سه زیر مجموعه تخصصی عمده قابل تفکیک می‌باشد :
واحد برج مراقبت (Tower) : این واحد مسئول هدایت ترافیک هوایی در محدوده استوانه‌ای شکل اطراف فرودگاه و تا ارتفاع مشخصی می‌باشد که این محدوده با توجه به میزان پروازها و امکانات هر فرودگاه متغیر می‌باشد ولی به طور متداول شامل یک استوانه فرضی به مرکز فرودگاه به شعاع ۵ تا ۳۰ ناتیکال مایل و ارتفاع ۵ تا ۲۵ هزارپایی سطح زمین می‌باشد.
واحد کنترل مسیر پرواز (Area Control Center): ترافیک موجود در مسیر بین پایانه‌های اصلی و همچنین نقاطی که به دلیل نداشتن ترافیک قابل توجه، نیازی به یک پایانه مجهز ندارند، توسط واحد مرکز کنترل (Area Control Center) هدایت می‌شوند. همچنین مرکز کنترل مسئول هماهنگی بین واحدهای مراقبت پرواز تمام فرودگاه های کشور را بر عهده دارد و به طور خلاصه تمام وسایل پرنده قبل از بلند شدن از زمین باید از این مرکز مجوز مربوطه را دریافت کنند.
واحد کنترل تقرب (Approach) : در فرودگاه هایی که دارای تعداد پروازهای بالاتری هستند و همچنین در مناطقی که بدلیل وجود چند فرودگاه حجم ترافیک هوایی و درگیری ترافیک هوایی بالاتر از حد معمول می باشد، برای هماهنگی بیشتر بین واحد مرکز کنترل و واحد برج مراقبت و همچنین ایمنی بیشتر پروازها واحد کنترل تقرب (Approach) به همراه برج مراقبت مسئول هدایت ترافیک هوایی می‌باشد. متخصص این واحد عموماً ترافیک هوایی را به کمک رادار های نزدیک برد کنترل می‌‌کند. هماهنگ و مرتب کردن هواپیماهای ورودی برای نشستن در باند فرودگاه، توزیع هواپیماهای خروجی و ارجاع کنترل آنها به واحدهای کنترل مسیر پرواز، توسط واحد کنترل تقرب انجام می شود.
متخصص مراقبت پرواز یا کنترلر فردی است که اطلاعات لازم را در زمينه نحوه وزش باد، نوع هوا و سمت باند پروازي از برج مراقبت پرواز گرفته و براساس آن، هواپيما را هدايت مي‌كند. کنترل هواپيما توسط واحد مراقبتهاي پرواز از لحظه تصميم خلبان به آغاز پرواز انجام مي شود و تمام مانورهاي پرواز از لحظه روشن کردن موتور تا فرود در مقصد و خاموش کردن موتور تحت کنترل و نظارت، قرار مي گيرد.
متخصص مراقبت پرواز باید فردی دقیق، هوشیار و از نظر بدنی در سلامت کامل باشد. او باید بتواند به درستی و به موقع تصمیم گیری کرده و در صورت بروز مساله یا مشکل به بهترین نحو آن را مدیریت و رفع کند. از آنجا متخصص مراقبت پرواز در صورت بروز سانحه اولین فردی است که اطلاع می یابد، باید بتواند ضمن حفظ آرامش خود، اطلاعات لازم را در اختیار بخش های مرتبط و مسئول قرار دهد و هماهنگی های لازم برای امدادرسانی و کمک را انجام دهد.
در ادامه با وظایف، دانش و مهارت مورد نیاز، تحصیلات لازم و نحوه ورود به شغل، آینده شغلی و بازارکار، درآمد متخصص مراقبت پرواز و برخی از افراد معروف در این حوزه آشنا می شوید.
وظایف مراقبت پرواز
- جلوگیری از برخورد هواپیماها در فضای کنترل شده
- جلوگیری از برخورد هواپیماها و موانع در اطراف فرودگاهها ، باندهای پروازی و مسیرهای خزش
- سرعت دادن و ایجاد نظم در جریان پروازها
- ارائه اطلاعات مفید و مورد نیاز خلبانان در جهت سلامت و بی‌خطری پرواز از جمله اطلاعات جوی
- اطلاع‌رسانی به مراکز تجسس و نجات در صورت بروز سانحه و آماده نمودن واحدهای ذیربط از هواپیماهایی که در حالات مختلف اضطراری قرار دارند.
دانش و مهارت مورد نیاز
- علاقه زیاد به حوزه هوانوردی
- توان حل مساله و تصمیم گیری به موقع و سریع
- قابلیت دریافت و بررسی صحیح و سریع اطلاعات مختلف
- مهارت های ارتباطی مناسب
- آشنایی با زبان انگلیسی
- داشتن دقت بالا و توجه به جزئیات
- داشتن سرعت عمل کافی
- داشتن تمرکز بالا
- داشتن سلامت جسمی
- توان حفظ آرامش در شرایط بحرانی
- مسئولیت پذیری
تحصیلات لازم و نحوه ورود به شغل
برای ورود به این شغل علاقه مندان می توانند پس از گذراندن سال اول دبیرستان، وارد هنرستان های هوانوردی شوند. علاوه بر این افراد دارندگان مدرک پیش دانشگاهی تجربی و ریاضی می توانند در رشته مراقبت پرواز در دانشگاه تحصیل کنند. در کشور تنها مرکز آموزش عالی هوانوردی و فرودگاهی کشور رشته مراقبت پرواز را دارد و در آن دانشجو می پذیرد. برای پذیرفته شدن در این رشته افراد باید شرایط اختصاصی از جمله سلامت جسمی و روانی، دارا بودن سطح قابل قبولی در زبان انگلیسی، عدم اشکال در تکلم و نداشتن لهجه را نیز داشته باشند.
در برخی از موسسات مربوطه دوره های آموزشی مختلف در حوزه مراقبت پرواز برگزار می شود که افراد علاقه مند می توانند با گذراندن این دوره ها، در کار خود پیشرفت کنند یا با موقعیت شغلی بهتری روبرو شوند.
بازارکار متخصص مراقبت پرواز و آینده شغلی
متخصص مراقبت پرواز می تواند در نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران، نیروی هوایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، سازمان هواپیمایی کشوری و مجموعه صنایع هوایی مشغول به کار شود.
اطلاعات دقیقی از وضعیت بازارکار و میزان استخدام متخصصان مراقبت پرواز در کشور در دسترس نمی باشد. در کشور ما برخلاف بسیاری از کشورهای پیشرفته و حتی عربی، به میزان کافی به این شغل اهمیت داده نمی شود. هنوز شغل مراقبت پرواز و ضرورت و اهمیت بالای آن برای عموم مردم و حتی برخی از مسئولان شناخته شده نیست. لذا باید تلاش شود این فرهنگ سازی در جامعه انجام شود و مردم با مشاغل مهم این چنینی که نقش کلیدی در سیستم حمل و نقل هوایی کشور دارند، آشنا شوند. این امر می تواند منجر به حل مسایل کاری شاغلان این حوزه شود.
وضعیت استخدام و آینده شغلی متخصص مراقبت پرواز در برخی کشورهای جهان عبارتند از :
آمریکا – پیش بینی می شود میزان رشد استخدام این شغل بین سال های 2010 تا 2020، 3- درصد باشد. در حالی که این میزان به طور متوسط برای مشاغل دیگر 14 درصد رشد خواهد داشت.
استرالیا – در بازه زمانی 5 سال گذشته میزان استخدام این شغل رشد 12.5 درصدی داشته است. در حالی که برای سایر مشاغل به طور متوسط رشد 7.8 درصدی اعلام شده است. پیش بینی ها نشان می دهد استخدام متخصصان مراقبت پرواز روندی کاهشی خواهد داشت.
درآمد متخصص مراقبت پرواز
اطلاعات و آمار دقیقی از میزان حقوق و درآمد متخصص مراقبت پرواز در کشور در دسترس نمی باشد. محل کار، سابقه و جایگاه شغلی (رتبه شغلی) متخصص مراقبت پرواز در میزان حقوق او موثر است.
برخی از متخصصان این حوزه معتقدند درآمد این شغل متناسب با اهمیت بالا و حساسیت آن نیست. آنها می گویند در شرایط حاضر درآمد متخصص مراقبت پرواز با مشاغلی مانند خلبانی تفاوت زیادی دارد ولی در واقع و به طور منصفانه نباید اینطور باشد. در کنار این موارد در كشور ما، حقوق و مزاياي متخصص مراقبت پرواز نسبت به كشورهاي اروپايي و حتي كشورهاي همجوار بسيار پايين است. این نشان می دهد به اندازه کافی به این شغل در کشور اهمیت داده نشده است. برای رفع این مسایل توجه مسئولان و همت و تلاش متخصصان این حوزه نیاز است.
درآمد این شغل در برخی از کشورهای جهان عبارتند از :
آمریکا – میزان درآمد متوسط سالانه متخصص مراقبت پرواز در سال 2013، 97.500 دلار بوده است.
استرالیا – درآمد متوسط سالیانه این شغل در سال 2013، معادل 82.000 دلار آمریکا می باشد.
انگلستان – درآمد متوسط سالیانه این شغل در سال 2013، معادل 61.200 دلار آمریکا می باشد.
کانادا – میزان درآمد متوسط سالانه متخصص مراقبت پرواز در سال 2013، معادل 76.000 دلار آمریکا است.
شخصیت های مناسب این شغل
به طور کلی همیشه افراد موفقی از تیپ های شخصیتی مختلف در تمام مشاغل هستند و نمی توان دقیقا اعلام کرد که فقط تیپ های شخصیتی خاصی هستند که در این شغل موفق می شوند. اما طی تحقیقاتی که صورت گرفته تیپ های شخصیتی ای که برای این شغل معرفی می شوند، عموما این کار را بیشتر پسندیده و رضایت شغلی بیشتری در آن داشته اند.
رشته هوانوردي داراي سه شاخه خلباني، مراقبت پرواز و ناوبري هوايي است که در اين ميان دو شاخه خلباني و مراقبت پرواز از بين داوطلبان گروه‌هاي آزمايشي رياضي و فني و علوم تجربي دانشجو مي‌پذيرند که ما در اينجا به معرفي اين دو شاخه مي‌پردازيم :
شاخه خلباني تنها شاخه خلباني که از طريق آزمون سراسري دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالي دانشجو مي‌پذيرد، شاخه خلباني نظامي است که دانشجويان آن در دانشگاه علوم و فنون هوايي شهيد ستاري آموزش مي‌بينند. هدف از پذيرش دانشجوي هوانوردي (خلباني) در دانشگاه هوايي شهيد ستاري، تربيت خلبان‌هاي مورد نياز نيروي هوايي جمهوري اسلامي است.
نيروي هوايي تعيين مي‌کند که دانشجويان خلباني در کدام رشته تخصصي (خلبان جنگي ، آموزشي يا مسافربري) آموزش ببينند. آنچه مهم است اين است که رشته هوانوردي (خلباني) دانشگاه علوم و فنون هوايي شهيد ستاري وابسته به نيروي هوايي ارتش جمهوري اسلامي است و دانشجويان اين دانشگاه از بدو ورود به دانشگاه يک دانشجوي نظامي خواهند بود و در نهايت به عنوان يک افسر مهندس يا کارشناس فارغ‌التحصيل مي‌شوند.
توانايي‌هاي لازم :
يک خلبان به عنوان فرمانده هواپيمايي که ميليون‌ها دلار ارزش دارد، حرف اول را در هواپيما مي‌زند. به همين دليل بايد آمادگي کامل را براي احراز اين مسؤوليت داشته باشد که اين آمادگي در سه مرحله سنجيده مي‌شود. در مرحله اول داوطلب شرکت در آزمون سراسري آمادگي علمي خود را ثابت مي‌کند و همچنين لازم است که رشته هوانوردي (خلباني) را جزو يکي از 9 انتخاب اول فرم انتخاب رشته خود درج کرده باشد. در مرحله بعد بايد از لحاظ جسمي در معاينات پذيرفته شود که در اين مرحله يک داوطلب علاوه بر خصوصيات ظاهري که عبارتند از:
حداکثر سن 20 سال تمام (حتي اگر خدمت سربازي را انجام داده باشد نبايد بيشتر از 20 سال داشته باشد)، حداقل قد 165 سانتي‌متر، داشتن وزني متعارف بايد از سلامت جسماني کامل برخوردار باشد. مثلاً بايد ديد چشم او بوده و کوررنگي نداشته باشد به همين دليل چشم داوطلب در سه مرحله معاينه مي‌شود همچنين گوش و حلق و بيني و قلب يک داوطلب در سه مرحله معاينه شده و نهايتاً نوار مغزي او برداشته و دندان‌هايش معاينه مي‌شود.
چون براي مثال اگر داوطلبي چند عدد از دندان‌هاي جلو را نداشته باشد در فشار جوّ بالا دچار حالت تهوع مي‌شود يا اگر بيش از 3 يا 4 دندانش ترميم شده باشد، در حين پرواز مشکل خواهد داشت در نهايت در صورت سلامت جسماني کامل، از داوطلب مصاحبه عقيدتي و حفاظتي مي‌شود. يک دانشجوي خلباني بايد جسور، نترس و شجاع باشد و همچنين لازم است که عاشق اين رشته بوده و فردي منضبط و منظم باشد.
درس‌هاي اين رشته در طول تحصيل :
دروس پايه:
رياضي ، فيزيک پايه، آمار و احتمالات، معادلات ديفرانسيل.
دروس اصلي:
کامپيوتر و برنامه‌نويسي، ارتعاشات عمومي، استاتيک، مباني مهندسي برق، ديناميک عمومي، اصول ايمني پرواز، الکترونيک عمومي، آئروديناميک عمومي، اصول هوانوردي، موتورهاي هواپيما، سيستم‌هاي الکتريکي و الکترونيکي هواپيما، ناوبري هوائي ، هواشناسي، فيزيولوژي هوائي، قوانين و مقررات هوانوردي.
دروس تخصصي:
مقاومت مصالح، مباني مديريت و تحقيق در عمليات، ايروديناميک سيالات تراکم‌پذير، انتقال حرارت عمومي، مکانيک پرواز کاربردي، زبان تخصصي، پرواز اوليه، پرواز پايه ، پرواز پيشرفته نظامي ، پرواز تخصصي نظامي.
شاخه مراقبت پرواز :
آن‌گاه که روي صندلي يک هواپيماي در حال پرواز بر فراز يکي از شهرهاي بزرگ و پرجمعيت جهان نشسته‌ايد، آسمان را خالي و آرام و بي‌سر و صدا و به رنگ اقيانوس آبي‌رنگ مي‌بيند. اما اگر به صفحه رادار مراقبت پرواز فرودگاه آن شهر نگاه کنيد، آن را همانند بزرگراهي مملو از اتومبيل مشاهده مي‌کنيد که با سرعتي بسيار در حال حرکت هستند. اتاق عمليات (کنترل راداري فرودگاه هواپيما) در فرودگاه هر شهر، اداره آسمان پر ترافيک آن شهر را به عهده دارد. در اين اتاق، مسؤولان مراقبت پرواز با چشماني دقيق و مراقب، تغييرات لحظه‌اي و کامپيوتري صفحات سبزرنگ رادار را زير نظر دارند و با استفاده از رادار و راديو، هواپيماها را در آسمان هدايت مي‌کنند وبه خلبان‌ها دستور مي‌دهند که به کدام سمت گردش کنند، اوج بگيرند، فرود آيند و سرعتشان را زياد يا کم کنند تا تداخلي پيش نيايد و از ايمني کامل برخوردار گردند.
شاخه مراقبت پرواز به آموزش و پرورش متخصصان برج مراقبت پرواز مي‌پردازد. افرادي که در برج مراقبت، کنترل هواپيماهاي مسافربري و شکاري را برعهده دارند تا هنگام پرواز، بلند شدن و نشستن، تداخلي به وجود نيايد و هواپيما فرود يا پروازي ايمن داشته باشد. يک متخصص مراقبت پرواز اطلاعات لازم را در زمينه نحوه وزش باد، نوع هوا و سمت باند پروازي از برج مراقبت پرواز گرفته و براساس آن، هواپيما را هدايت مي‌کند.
در ضمن کارکنان مراقبت پرواز، اولين کساني هستند که از وقوع سانحه آگاه مي‌شوند بنابراين ضمن رعايت دستورالعمل مربوط، بايد با سريعترين وسيله ممکن براي نجات سرنشينان هواپيماي سانحه ديده و از بين نرفتن آثار و شواهد و مدارک مؤثر در بروز سانحه اقدام نمايند.
توانايي‌هاي لازم :
پاي ميکروفون صحبت کردن، يک توانايي است و مراقب پرواز بايد از اين توانايي برخوردار باشد؛ يعني بايد بتواند در هر شرايطي اطلاعات لازم را در اختيار خلبان‌ها قرار دهد. براي مثال اگر هوا خراب باشد و خلبان هم دچار اضطراب و هيجان شده باشد، اين مسؤول مراقبت پرواز است که مي‌تواند به خلبان آرامش دهد و باعث شود که هواپيما ايمن بر زمين بنشيند. همچنين يک مراقب پرواز بايد به زبان انگليسي مسلط باشد. چون بايد با خلبان‌ها انگليسي صحبت کند و خلبان‌ها نيز به زبان انگليسي پاسخ بدهند.
درس‌هاي اين رشته در طول تحصيل :
دروس پايه:
رياضي عمومي، فيزيک، مباني و برنامه‌ريزي کامپيوتر، معادلات ديفرانسيل.
دروس اصلي:
مباني مهندسي برق، مکانيک، نقشه‌کشي و نقشه‌خواني هوانوردي، الکترونيک عمومي، سيستم‌هاي کمک ناوبري، ناوبري، هواشناسي عمومي، سرويس هواشناسي، هوانوردي، مکانيک پرواز، زبان تخصصي، فرودگاهها، حقوق هواپيمايي، مباني مديريت، اصول مخابرات، اصول رادار، کاربرد کامپيوتر و اتوماسيون در مراقبت پرواز، آمار و احتمالات مهندسي.
دروس تخصصي:
مراقبت هوانوردي و طرح پرواز، سرويس‌هاي ترافيک هوايي، سرويس‌هاي اطلاعاتي هوانوردي، دستورالعمل‌هاي ناوبري و مراقبت پرواز (کنترل منطقه‌اي، کنترل تقرب و ارتفاع‌سنجي، برج کنترل) ، دستورالعمل‌هاي کنترل هواپيما به وسيله رادار، آموزش عملي رادار، تجسس و نجات، بررسي سوانح، طراحي دستورالعمل‌هاي پرواز، عمليات هواپيمايي، صلاحيت پرواز، سيستم ناوبري، ارتباطات و نظارت ماهواره‌اي، روش تدريس هواپيمايي، سيمولاتور برج کنترل، سيمولاتور کنترل منطقه‌اي، سيمولاتور تقرب پرواز.
موقعيت شغلي در ايران :
شاخه خلباني تنها در دانشگاه علوم و فنون هوايي شهيد ستاري ارائه مي‌شود و تمامي دانشجويان اين دانشگاه از بدو ورود بورسيه مي‌شوند و با درجه ستوان دومي فارغ‌التحصيل مي‌گردند و در طول خدمت در نيروي هوايي، مسکني مناسب و مطابق ضوابط نيروي هوايي دريافت مي‌کنند. شاخه مراقبت پرواز نيز در دانشگاه علوم و فنون هوايي شهيد ستاري و دانشکده صنعت هواپيمايي کشوري ارائه مي‌شود. گفتني است تعدادي از دانشجويان دانشکده صنعت هواپيمايي کشوري از ترم دوم تحصيلي ، در صورت احراز شرايط با توجه به نياز شرکت‌هاي هواپيمايي بورسيه خواهند شد و در صورت سپردن تعهد خدمت از انجام خدمت وظيفه معاف مي‌شوند.
شخصیت های مناسب این شغل بر اساس شخصیت شناسی MBTI :
این تیپ شخصیتی دوست دارد در دنیای حقیقی کار کرده و کارهای ملموس انجام دهد. همچنین کار کردن مطابق با رویه ها و مقررات موجود را می پسندد و دوست دارد در موضع قدرت و سرپرستی باشد و نتیجه کار خود را به صورت واقعی و ملموس ببیند.
این تیپ شخصیتی از کارهایی که به حفظ و حراست از مردم و خدمت به آنها مربوط باشد، لذت می برد. او حافظه خوبی دارد و به خوبی از اطلاعات گذشته برای حل مسایل جاری استفاده می کند. همچنین کار در محیط های سازمان یافته و با ساختار را دوست دارد.
این تیپ شخصیتی در بخش خدمات شهری بسیار عالی است. زیرا او کارهای پویا و متنوع را دوست داشته و می خواهد با دیگران در ارتباط باشد. توانایی اقدام سریع و به موقع یکی از ویژگی های او می باشد که در این شغل بسیار مفید است.
این تیپ شخصیتی از مشاغل ملموس لذت می برد. او قدرت مشاهده خوبی داشته و به جزئیات توجه زیادی دارد.
این تیپ شخصیتی از ارائه خدمت به دیگران و رفع نیازهای آنها لذت می برد. او محیط کاری چالشی و پر هیجان را دوست دارد.
برخی از افراد معروف و مشهور این حوزه
| مهندس محمدعلي رومينا : از اساتید معروف مراقبت پرواز و دارای ريتينگ برج و اپروچ بوشهر، مركز كنترل، برج، اپروچ و رادار مهرآباد ورادار مشهد | |
| مهندس مهران هرمزدياران : یکی از پیشکسوتان مراقبت پرواز . سمت های ایشان سركشيك برج مراقبت فرودگاه بوشهر و مركز كنترل پرواز تهران و كارشناس مسئول اداره كنترل فضاي كشور بوده است. |
